دی اکسید سلنیوم

سلنیوم دی‌ اکسید یا دی اکسید سلنیوم (به انگلیسی: Selenium dioxide) با فرمول شیمیایی SeO2 یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم 24007 است. که جرم مولی آن 110٫96 g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، مایع بی‌رنگ است.

سلنیوم دی اکسید در هر دو حالت استنشاق یا بلعیدن سمی است و نقطه ذوب آن در محدوده 340 درجه سانتیگراد است. این ماده یک پلیمر جامد یک بعدی است که دارای اتم های سلنیوم و اکسیژن است. همچنین به صورت مواد معدنی در طبیعت موجود است و در مقداری آب یا در مقداری اسیدها قابل حل است.

این ماده از طریق سوزاندن سلنیوم در اکسیژن و دی اکسید نیتروژن یا پراکسید هیدروژن به صورت شیمیایی تولید می شود و همچنین می تواند با دهیدراته شدن اسید سلنوس تولید شود.

استفاده از دی اکسید سلنیوم که احتمالاً بسیاری شاهد آن بوده اند راهی برای انتقال رنگ قرمز به شیشه است. در مقادیر زیاد این ماده، یک محصول نهایی از رنگ قرمز یاقوت روی شیشه فراهم می کند. این یکی از دلایلی است که از آن به عنوان تونر در ایجاد عکس نیز استفاده شده است. این ماده به عنوان یک عامل اکسید کننده برای طیف گسترده ای از ترکیبات، از آلکن ها و الکل های آلیلیک گرفته تا کتون ها و آلدئیدها، استفاده می شود.

در دنیای لوازم آرایشی نیز موارد استفاده ای از این ماده وجود دارد، از جمله شامپوی سلنیوم (گاهی اوقات به عنوان شامپوی سلنیوم سولفید نیز شناخته می شود)، که اغلب برای درمان شوره سر و برخی از عفونت های پوست سر استفاده می شود.

این ترکیب همچنین در لوسیون های سلنیوم سولفید یافت می شود که به درمان خارش و پوسته پوسته شدن پوست یا پوست سر کمک می کند، همچنین به عنوان یک عامل ضد عفونت عمل می کند که رشد باکتری ها را کند و یا متوقف می کند.

شرایط نگهداری

درب آن محکم بسته شده و در جای خشک با تهویه مناسب نگهداری کنید. در محلی که فقط افراد واجد شرایط یا مجاز می توانند در آن دسترسی داشته باشند، نگه داشته شوید.

خصوصیات سلنیوم دی ‌اکسید

فرمول مولکولی : SeO2

جرم مولی : 110.96 g/mol

بوی : rotten radishes

چگالی : 3.954 g/cm3 solid

دمای ذوب : 340 °C (sealed tube)

دمای جوش : ‎350 °C subl.

انحلال‌پذیری در آب : 38.4 g/100 mL (20 °C)

39.5 g/100 ml (25 °C)

82.5 g/100 mL (65 °C)

کاربردهای سلنیم

مقاومت سلنیوم در برابر جریان الکتریسیته تحت تأثیر میزان درخشندگی نوری است که از آن عبور می کند. هر چه نور درخشان تر باشد سلنیوم هادی بهتری برای جریان الکتریسیته محسوب می شود. این خاصیت سلنیوم برای ساخت تجهیزاتی که نسبت به شدت نور واکنش می دهند مانند چشم الکترونیکی، فوتوسل و نورسنج در دوربین ودستگاه کپی مفید است.

سلنیوم همچنین می تواند نور آفتاب را به طور مستقیم به الکتریسیته تبدیل کند از این رو در سلول های خورشیدی مورد استفاده قرار می گیرد. سلنیوم یک نیمه هادی نیز بوده و در برخی تجهیزات الکترونیک مانند رکتیفایرها و تجهیزاتی که جریان متناوب را به جریان مستقیم تبدیل می کند، استفاده می شود.

سلنیوم همچنین برای ایجاد رنگ قرمز یاقوتی در شیشه ها و میناکاری، به عنوان رنگ در عکاسی و یک افزودنی در فولاد زنگ نزن کاربرد دارد.

اثر سلنیم بر سلامتی انسان

قرار گرفتن در معرض سلنیوم که معمولا از طریق هوا صورت می گیرد، می تواند باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی در غشاء مخاطی شود.هنگامی که تماس شدید باشد ممکن است در ششها و برونشیت مایع جمع شود.

مسمومیت با سلنیوم در برخی موارد ممکن است آنقدر شدید باشد که منجر به مرگ شود.

تماس بیش از اندازه با این ماده می تواند ایجاد مشکلاتی چون تهوع، لرز، تب، سردرد، گلودرد، تنگی نفس، ورم چشم، درد شکم، اسهال و بزرگی کبد کند.

دی اکسید سلنیوم با رطوبت واکنش می دهد و به شکل اسید سلنیوس بافت پوست و چشم را از بین می برد. آژانس بین المللی سرطان این ترکیب را به عنوان یک ترکیب سرطان زا معرفی کرده است.

جذب سلنیوم از طریق مواد غذایی نیز صورت می گیرد. این عنصر از مواد لازم برای بدن شمرده می شود. معمولا به میزان کافی از این ماده در غذاها موجود است وکمبود آن به ندرت رخ می دهد. در اثر کمبود این عنصر در بدن مشکلات قلبی و عضلانی ایجاد می شود.