شیر فلکه کشویی چیست؟
جزء شیرآلاتی است که کاربرد زیادی در صنعت دارد. این شیر برای قطع و وصل کردن آب و ورودی انشعاب‌ها بوده و از لوازم مهم موتورخانه محسوب می گردد که در مدل‌های متفاوت با جنس‌های مختلف تولید و به بازار عرضه می شوند.
این نوع شیرها همانطور که از نامش مشخص است، دارای فلکه می باشد. این فلکه با چرخش بصورت پادساعتگرد و ساعتگرد کار باز و بسته شدن را انجام می‌دهد.
شیر فلکه کشویی دارای نشیمنگاهی می‌باشد که زبانه شیر روی آن قرار گرفته و منجر به مسدود نمودن مسیر عبور سیال می‌شود.
این شیرها را می‌توان به صورت دستی از راه آچار مخصوص یا فلکه و یا محور (در صورت نصب در زیرزمین) باز و بسته نمود. باز و بسته کردن شیر به صورت خودکار امکان پذیر بوده و استاندارد بستن شیر به اینگونه است که موافق جهت عقربه‌های ساعت حرکت می‌کند.
می‌توان گفت شیر فلکه ها ابزارهای بسیار مهمی در صنعت هستند که با توجه به موقعیت و روش عمل شیرفلکه‌ها کاربرد داشته و باعث می‌شوند جریان سیال در درون لوله‌ها قطع یا وصل شود.
یک شیرفلکه ایده آل، شیر فلکه‌ای است که سیال را با کمترین مقاومت و کمترین افت فشار از خود عبور دهد و در صورت نیاز از عبور سیال در داخل خود جلوگیری کند.
ساختمان شیر فلکه کشویی:
شیر فلکه کشویی از اجزای متفاوتی ساخته می شوند که اصلی ترین بخش های شیر کشویی عبارتند از :
- دستگیره
- ساقه
- بانت
- بدنه
- دیسک
- سیت
دستگیره:
این بخش از شیر که بالاترین قسمت شیر کشویی می باشد وظیفه فرستادن دستور جهت باز و بسته کردن شیر را دارد و اپراتور با این قسمت می تواند اقدام به باز و بسته کردن شیر کند . دستگیره ها دارای انواع مختلفی می باشد که می توان به صورت گیربکسی ، برقی پنوماتیکی و دستی باشد .
ساقه :
این بخش از شیر کشویی با نام Stem نیز شناخته می شود و میله ایی می باشد که از یک سمت به دستگیره و از سمت دیگر به دیسک متصل می باشد که نقش انتقال فرمان جهت باز و بسته شدن از دستگیره به دیسک را ایفا می کند .
دیسک :
دیسک یا disk نقش اصلی قطع و وصل سیال را دارد و با حرکت خطی خود به سمت بالا و یا پایین می تواند مانع عبور سیال و یا اینکه اجازه عبور را به سیال بدهد .
سیت:
این قسمت برای جلوگیری آببندی مورد استفاده قرار میگیرد که با نام seat نیز شناخته می شود که می تواند از جنس های متفاوتی از جمله EPDM و NBR باشد و می تواند از آلیاژ فلز باشد و با توجه به میزان خوردگی و نوع سیال آن انتخاب می شود .
بانت :
قسمت فوقانی بدنه شیر کشویی را bonnet می گویند که برای تعمیرات بخش های داخلی شیر کشویی ، می توان این قسمت را که به وسیله پیچ ومهره به بدنه اصلی متصل است را باز نمود وجهت تعمیرات اقدام نمود .
بدنه :
قسمت اصلی ظاهری شیر را body نیز می نامند .
آلیاژ شیر فلکه کشویی:
شیر فلکه کشویی می تواند دارای آلیاژهای متفاتی باشد که با توجه به پروژه و مقدار دما و فشار سیال و همچنین نوع سیال و میزان خورندگی آن انتخاب شود.
شیر فلکه کشویی می تواند در آلیاژهای زیر تولید گردد :
– آلیاژ برنجی
از آلیاژ برنج و برنز برای شیرفلکه کشویی در آب رسانی ساختمان ها که دارای فشار و دمای بالایی نمی باشند استفاده می شود . نوع اتصال شیرآلات برنجی و برنزی به صورت رزوه ای بوده و اغلب به صورت توپیچ می باشند .
اغلب شیرآلات کشویی برنجی در سایزهای پایین و عموما تا سایز 4 اینچ استفاده می گردند.
– آلیاژ چدنی
از شیر کشویی چدنی برای سیستم های موتورخانه تاسیسات و بخش یوتیلیتی پروژه های صنعتی استفاده می شود . نوع اتصال شیرآلات چدنی به صورت فلنجدار می باشد که با وجود دو عدد فلنج می توان شیر کشویی را در مسیر لوله کشی قرار داد .
بر خلاف نوع برنجی ، شیر چدنی دارای سایزهای متفاوتی می باشد که اغلب از سایز 2 اینچ الی 16 اینچ موجود می باشد .
– آلیاژ فولادی
از آلیاژ فولاد اغلب برای پروژه های صنعتی و هنگامی مقدار دما و فشار سیال بسیار بالا باشد ، استفاده می گردد و از شیرکشویی فولادی می توان جهت سیالاتی نظیر بخار ، نفت و پتروشیمی نیز استفاده کرد .
– آلیاژ استنلس استیل
از آلیاژ استنلس استیل برای پروژه هایی استفاده می شود که مقدار خوردگی موضعی بالایی داشته باشند و یا اینکه برای پروژه هایی مانند صنایع غذایی و مواد بهداشتی ، داروسازی و... استفاده می شوند .
آلیاژ استنلس استیل در دو گرید رایج 304 و 316 موجود می باشد که دارای تفاوت هایی از نظر مقدار مقاومت در برابر خوردگی می باشد .
فشار کاری شیر فلکه کشویی چدنی:
شیرفلکه های کشویی چدنی موجود در بازار ایران در برند های مذکور عموما و به صورت رایج در دو فشار 10 اتمسفر و 16 اتمسفر تولید می شوند . تفاوت این دو نوع از شیر دروازه ای در تحمل فشار آن ها می باشد و همچنین در سایزهای بالاتر جای سوراخ های روی فلنج آن ها نیز متفاوت می باشد .
جنس زبانه شیرفلکه کشویی چدنی:
زبانه به معنای قسمتی از شیر می باشد که سبب عبور و یا عدم عبور سیال می باشد و این قسمت به صورت مستقیم با سیال در ارتباط می باشد و از این رو با توجه به نوع سیال و مقدار خورندگی آن بسیار مهم می باشد که از چه آلیاژی از زبانه استفاده شود .
اگر سیال جاری آب باشد می توان به راحتی از زبانه های مرسوم مثل زبانه لاستیکی و یا زبانه فلزی استفاده نمود ولی در صورتی که سیال بسیار خورنده باشد حتما باید از زبانه های استیل استفاده کرد.
