شیرهای یکطرفه نوعی از شیرآلات صنعتی هستند که با هدف مانع شدن از برگشت سیال در خط لوله نصب و راه اندازی می شوند . اجزای اساسی این شیرآلات شامل بدنه ، قطعه مسدود کننده ، درپوش و نشیمنگاه می باشد. این شیرها با عملکرد خودکار توسط نیروی جریان برگشتی سبب کنترل سیال می گردند . در این شیرها ، عامل حرکتی جلو برنده سیال سبب باز شدن قطعه مسدودکننده شده و توسط جریان سیال برگشتی ، مسدود می شود . لازم به یادآوری ست که سرعت عکس العمل در این شیرها به سرعت برگشت سیال بستگی دارد و از عوامل تعیین کننده در انتخاب نوع شیرهای یکطرفه می باشد.
وظیفه اصلی یک شیر یک طرفه محافظت از تجهیزات مکانیکی موجود در یک سیستم لوله کشی در مقابل برگشت جریان سیال است. این محافظت مخصوصا در مورد پمپ ها و کمپرسورها اهمیت پیدا می کند که برگشت جریان به داخل آن ها می تواند به قطعات داخلی آنها اسیب رسانده و موجب توقف کامل سیستم شود. عملکرد شیرهای یک طرفه نیازی به اپراطور انسانی ندارد و به صورت اتوماتیک و در اثر حرکت سیال رو به عقب عمل می کند. البته در موارد کاربردی خاصی لازم است که عملکرد یک طرفه بودن نقص شود در بعضی شیرهای یک طرفه مکانیزمی تعبیه می شود که در صورت نیاز عضو مسدود کننده شیر دائما باز بماند یا بتوان عضو مسدود کننده را از شیرجدا کرد. البته برای برداشتن عضو مسدود کننده اغلب لازم است که شیر را دمونتاژ نمود.
کاربرد شیر یکطرفه :
شیر یکطرفه دارای کاربردهای مختلفی چه در صنعت و چه در تاسیسات ساختمانی است. که من جمله این کاربردها می توان به استفاده مکرر در صنعت در زمینه آب، پمپ آب،هوا و فاضلاب نیز اشاره کرد. علاوه بر این، در هر سیستم انتقال سیالی که بازگشت جریان، اثرات زیان باری داشته باشد و یا در سیستم مجاز نباشد، از شیر یکطرفه استفاده می شود.
انواع شیر یکطرفه بر اساس جنس :
شیرهای یکطرفه هم مانند سایر شیرآلات از متریال مختلفی تولید می شوند که هر کدام کاربرد و ویژگی های خاص خود را دارا است. انواع شیر یکطرفه بر اساس جنس عبارت است از شیر یکطرفه برنجی، شیر یکطرفه چدنی، شیر یکطرفه فولادی، شیر یکطرفه استنلس استیل و شیر یکطرفه UPVC اشاره کرد.
نکاتی که باید در خرید شیر یکطرفه به آن دقت داشت :
ابتدا به جنس شیر و تناسب آن ها با سیال مورد عبور از آن ها دقت فرمایید.
به سایز محصول مورد استفاده دقت داشته باشید سایز آن ها باید با سیستمی که قرار است در آن به کار ببرید تناسب داشته باشد
به برندهای قابل عرضه و مطمئن توجه کنید چون که اجناس متفرقه نه تنها دوام کمتری دارند بلکه باعث خسارت و آسیب رساندن به اموال شما نیز می گردند و بدون گارانتی خواهند بود.
کاربرد شیر های یک طرفه:
از شیر های یک طرفه در صنایع متفاوتی می توان استفاده کرد. البته مهم ترین استفاده ی این شیرها، در طراحی سیستم های هیدرولیک صورت می گیرد. زمانی که از یک سیال جهت پیش بردن فرایند استفاده می کنید، لازم است از یک یا چند پمپ پر قدرت نیز بهره ببرید. بنابراین برای حفاظت از پمپ ها و البته کل فرایند، باید از این دستگاه کمک گرفت.
از دیگر فرایندهایی که در آن ها از این قطعه استفاده می شود، می توان به خطوط بخار، برج های خنک کن، دیگ های بخار، انواع پمپ های صنعتی، خطوط تزریق، خطوط اصلی جریان، محل تخلیۀ کمپرسورها و … اشاره نمود.
مشخصات عمومی شیرهای یکطرفه :
- وظیفه عملکرد هیدرولیکی : قطع جریان برگشتی
- نوع حرکت قطعه مسدودکننده :حرکت چرخشی
- نوع مشخصات سرویس : سرویس عادی و ویژه
- محرک : خودکار
- نوع مجرای عبور سیال : کامل یا کوچکتر از ورودی
- عموما 0 تا 90 درجه و در نوع فنری رفت و برگشتی
- نوع اتصال به خط لوله : رزوه ای ، جوشی ، فلنجی و بدون فلنج
