تعمیرات تخصصی هارد دیسک (HDD) یک فرآیند پیچیده است که نیاز به دانش فنی عمیق، ابزارهای تخصصی و تجربه دارد. این فرآیند شامل تشخیص مشکل، بازیابی اطلاعات و در صورت امکان، تعمیر فیزیکی یا منطقی هارد دیسک است.
تعمیرات هارد دیسک:
خرابیهای منطقی (Logical Failures):
حذف تصادفی اطلاعات: کاربر به اشتباه فایلها را حذف کرده است.
فرمت شدن درایو: درایو به صورت تصادفی یا عمدی فرمت شده است.
آسیب دیدگی سیستم فایل: ساختار سیستم فایل (مانند NTFS، FAT32، exFAT) به دلیل اشکالات نرمافزاری، قطعی برق ناگهانی یا حملات ویروسی آسیب دیده است.
بد سکتورهای منطقی: سکتورهایی که به دلیل خطاهای نرمافزاری قابل خواندن نیستند.
خرابیهای فیزیکی (Physical Failures):
آسیب به هد خواندن/نوشتن (Read/Write Head): هدها ممکن است خم شوند، بشکنند یا با سطح پلاتر تماس پیدا کنند (Head Crash) که منجر به خراشیدگی پلاتر میشود.
مشکلات موتور اسپیندل (Spindle Motor): موتور اسپیندل که پلاترها را میچرخاند، ممکن است از کار بیفتد و هارد دیسک روشن نشود یا صدای غیرعادی تولید کند.
آسیب به پلاترها (Platters): سطح مغناطیسی پلاترها ممکن است خراشیده یا آلوده شود که بازیابی اطلاعات را بسیار دشوار میکند.
مشکلات برد کنترلر (PCB - Printed Circuit Board): برد الکترونیکی هارد دیسک ممکن است دچار سوختگی، اتصالی یا خرابی قطعات شود.
بد سکتورهای فیزیکی: سکتورهایی که به دلیل آسیب فیزیکی به سطح پلاتر غیرقابل خواندن هستند.
مراحل تعمیر و بازیابی اطلاعات هارد دیسک:
تشخیص اولیه (Initial Diagnosis):
شنیدن صدای هارد دیسک: صداهای غیرعادی مانند کلیک، تق تق، سوت یا صدای جیغ میتوانند نشاندهنده مشکلات فیزیکی باشند.
بررسی وضعیت هارد دیسک در BIOS/UEFI: آیا هارد دیسک شناسایی میشود؟
استفاده از نرمافزارهای تشخیصی: نرمافزارهایی مانند CrystalDiskInfo یا HD Tune برای بررسی وضعیت SMART هارد دیسک (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) و شناسایی بد سکتورها.
تعمیرات منطقی (Logical Repair):
استفاده از نرمافزارهای بازیابی اطلاعات: برای بازیابی فایلهای حذف شده یا اطلاعات از درایوهای فرمت شده. نرمافزارهایی مانند EaseUS Data Recovery Wizard, Recuva, R-Studio.
ترمیم سیستم فایل: ابزارهایی مانند CHKDSK در ویندوز برای بررسی و ترمیم خطاهای سیستم فایل.
ایجاد ایمیج از دیسک (Disk Imaging): در مواردی که هارد دیسک دارای بد سکتورهای منطقی است، ابتدا یک ایمیج سکتور به سکتور از دیسک تهیه میشود تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود و سپس عملیات بازیابی روی ایمیج انجام گیرد.
تعمیرات فیزیکی و بازیابی در محیط اتاق تمیز (Physical Repair & Recovery in Clean Room):
اتاق تمیز (Clean Room): برای باز کردن هارد دیسک و انجام تعمیرات فیزیکی، لازم است این کار در محیطی کاملاً عاری از گرد و غبار (کلاس 100 یا کمتر) انجام شود. حتی یک ذره گرد و غبار کوچک میتواند به پلاترهای حساس آسیب برساند.
تعویض قطعات:
تعویض هد خواندن/نوشتن: اگر هدها آسیب دیده باشند، باید با هد مشابه از یک هارد دیسک “Donor” (قطعه اهدایی) تعویض شوند. این کار نیاز به مهارت بالا و ابزارهای دقیق دارد.
تعویض برد کنترلر (PCB): در صورت خرابی برد، باید با برد مشابه (با همان مدل و فریمور) تعویض شود. گاهی نیاز به انتقال چیپ ROM از برد اصلی به برد جدید است.
تعمیر یا تعویض موتور اسپیندل: این کار بسیار دشوار و در بسیاری از موارد غیرممکن است و معمولاً نیاز به جابجایی پلاترها به یک هارد دیسک دیگر دارد.
جابجایی پلاترها (Platter Swap): در موارد خاص (مانند خرابی شدید موتور اسپیندل)، پلاترهای سالم به یک هارد دیسک دیگر منتقل میشوند. این فرآیند بسیار حساس و پرخطر است.
ابزارهای تخصصی: دستگاههایی مانند PC-3000 از شرکت AceLab، که برای تشخیص دقیق، تعمیر فریمور، و بازیابی اطلاعات از هاردهای آسیبدیده استفاده میشوند.
نکات مهم:
عدم اقدام خودسرانه: هرگز سعی نکنید خودتان هارد دیسک را باز کنید مگر اینکه متخصص باشید و به اتاق تمیز دسترسی داشته باشید. این کار میتواند به اطلاعات شما آسیب جبرانناپذیری وارد کند.
پشتیبانگیری (Backup): مهمترین راهکار برای جلوگیری از از دست دادن اطلاعات، تهیه پشتیبان منظم از دادهها است.
انتخاب مرکز بازیابی اطلاعات معتبر: در صورت بروز مشکل، به یک مرکز تخصصی و معتبر بازیابی اطلاعات مراجعه کنید.
