شیر پروانه‌ای (Butterfly Valve) یک نوع شیر صنعتی است که برای کنترل و قطع جریان مایعات و گازها در خطوط لوله استفاده می‌شود. این شیر از یک دیسک یا پروانه دایره‌ای تشکیل شده است که به‌طور محوری در بدنه شیر قرار دارد و با چرخش دیسک، جریان مایع یا گاز قطع و وصل می‌شود. این شیرها به‌دلیل طراحی ساده و عملکرد سریع، در بسیاری از صنایع کاربرد دارند.
ساختار شیر پروانه‌ای:
شیر پروانه‌ای شامل اجزاء زیر است:
بدنه شیر:
معمولاً از چدن، فولاد کربنی، استنلس استیل یا پلاستیک‌های مهندسی ساخته می‌شود و وظیفه نگه‌داشتن سایر اجزا را بر عهده دارد.
پروانه (دیسک):
یک دیسک دایره‌ای که حول محور خود می‌چرخد و به‌عنوان عنصر کنترل کننده جریان عمل می‌کند.
محور چرخش:
محور یا شفتی که پروانه به آن متصل است و موجب چرخش پروانه می‌شود.
سیت (Sealing):
مکانیزم آب‌بندی که معمولاً از مواد نرم مانند لاستیک یا تفلون ساخته می‌شود تا از نشت مایعات جلوگیری کند.
عملگر:
دستگاهی که برای کنترل چرخش پروانه استفاده می‌شود. عملگرها می‌توانند دستی، الکتریکی یا پنوماتیک باشند.
چگونگی نصب شیر پروانه‌ای:
نصب شیر پروانه‌ای باید با دقت انجام شود تا عملکرد بهینه و ایمنی سیستم حفظ شود. مراحل کلی نصب عبارتند از:
آماده‌سازی محل نصب:
اطمینان حاصل کنید که لوله‌ها و بست‌ها تمیز و عاری از خطا باشند.
انتخاب مناسب لوله:
اندازه و نوع لوله باید با اندازه شیر پروانه‌ای همخوانی داشته باشد.
نصب شیر:
شیر را در محل مناسب قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که پروانه در جهت صحیح و در راستای جریان قرار دارد.
با استفاده از بولت‌ها یا بست‌ها، شیر را به لوله‌ها متصل کنید. در نصب، توجه داشته باشید که به حد کافی محکم باشد تا مانع نشت شود.
اتصالات سیت:
اطمینان حاصل کنید که سیت‌های آب‌بندی به‌خوبی در جای خود قرار دارند و هیچ نشتی وجود ندارد.
بررسی نهایی:
پس از نصب، شیر را باز و بسته کنید تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل کنید و هیچ نشتی مشاهده نشود.
مزایای شیر پروانه‌ای:
سبکی و کم‌حجم بودن:
شیرهای پروانه‌ای سبک‌تر و کم‌حجم‌تر از بسیاری دیگر از شیرها هستند، که این امر نصب و جابجایی آنها را آسان‌تر می‌کند.
عملکرد سریع:
باز و بسته کردن شیر پروانه‌ای به سرعت انجام می‌گیرد و این امر باعث می‌شود که کنترلی سریع بر جریان مایعات داشته باشید.
هزینه مناسب:
هزینه ساخت و نگهداری شیرهای پروانه‌ای به‌طور کلی کمتر از دیگر انواع شیرها است، که موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی می‌شود.
امکان کنترل جریان:
با چرخش پروانه، می‌توان به‌طور دقیق جریان مایع یا گاز را کنترل کرد.
مقاوم در برابر خوردگی:
مواد استفاده شده در ساخت این شیرها معمولاً مقاوم به خوردگی هستند و در محیط‌های چالش برانگیز عملکرد خوبی دارند.
قدرت آب‌بندی:
طراحی سیت‌های مناسب، آب‌بندی مؤثری را فراهم می‌آورد و از نشت جلوگیری می‌کند.
