شیر برقی ایرتک (Airtac Solenoid Valve) نوعی شیر کنترل است که از یک میدان الکترومغناطیسی برای باز و بسته کردن یا تغییر جهت جریان سیال (معمولاً هوا یا مایعات دیگر) استفاده میکند. ایرتک یکی از برندهای شناخته شده در زمینه تولید قطعات پنوماتیک و اتوماسیون صنعتی است.
اجزای اصلی شیر برقی ایرتک:
بدنه شیر: قسمتی که مسیر جریان سیال از داخل آن عبور میکند و دارای پورتهای ورودی و خروجی است.
بوبین (Solenoid Coil): سیمپیچی الکتریکی که هنگام عبور جریان برق از آن، میدان مغناطیسی ایجاد میکند.
آرمیچر (Plunger/Core): قسمتی فلزی که در اثر میدان مغناطیسی بوبین حرکت کرده و باعث باز یا بسته شدن مجرای شیر میشود.
فنر: برای بازگرداندن آرمیچر به حالت اولیه پس از قطع برق از بوبین.
دیافراگم یا اورینگ: برای آببندی مسیرهای مختلف و جلوگیری از نشتی سیال.
نحوه کارکرد:
حالت عادی (بدون برق): در این حالت، فنر آرمیچر را در موقعیتی نگه میدارد که مسیر جریان سیال بسته یا در حالت پیشفرض قرار دارد (مثلاً در شیرهای نرمالی کلوزد، مسیر مسدود است).
فعال شدن (با اعمال برق): هنگامی که جریان برق به بوبین اعمال میشود، میدان مغناطیسی ایجاد شده، آرمیچر را به سمت داخل کشیده و بر نیروی فنر غلبه میکند. این حرکت باعث باز شدن مسیر جریان سیال یا تغییر وضعیت شیر (مثلاً هدایت هوا به سمتی دیگر) میشود.
غیرفعال شدن (قطع برق): با قطع جریان برق، میدان مغناطیسی از بین رفته و نیروی فنر، آرمیچر را به موقعیت اولیه خود بازمیگرداند و شیر به حالت عادی خود برمیگردد.
انواع رایج شیرهای برقی ایرتک:
۲/۲ (دو راهه دو حالته): دارای دو پورت و دو وضعیت (معمولاً نرمالی کلوزد یا نرمالی اوپن). برای قطع و وصل کردن جریان استفاده میشود.
۳/۲ (سه راهه دو حالته): دارای سه پورت و دو وضعیت. معمولاً برای کنترل سیلندرهای پنوماتیک یککاره (تککاره) به کار میرود؛ یعنی هوا را به سیلندر هدایت کرده و همزمان هوای برگشتی را تخلیه میکند.
۵/۲ (پنج راهه دو حالته): دارای پنج پورت و دو وضعیت. رایجترین نوع برای کنترل سیلندرهای پنوماتیک دوکاره است. این شیر میتواند هوا را به یک سمت سیلندر هدایت کرده و همزمان هوای سمت دیگر را تخلیه کند، و با تغییر وضعیت، این عمل را معکوس کند.
۵/۳ (پنج راهه سه حالته): شبیه ۵/۲ است اما یک وضعیت میانی دارد (مثلاً حالت بسته یا حالت مرکز باز).
کاربردها:
شیرهای برقی ایرتک در طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی اتوماسیون استفاده میشوند، از جمله:
کنترل سیلندرهای پنوماتیک در خطوط تولید.
سیستمهای بستهبندی و مونتاژ.
دستگاههای CNC و ماشینآلات صنعتی.
سیستمهای انتقال مواد.
هرجا که نیاز به کنترل خودکار جریان هوا یا سیال باشد.
